برترین رویدادهای فضایی سال ۲۰۲۴؛ از فتح ماه به دست بخش خصوصی تا مهار سوپرهوی در هوا

واپسین پرواز اینجنیوتی

در سال ۲۰۲۱، هلی‌کوپتر مریخی اینجنیوتی ناسا به‌عنوان اولین هواگردی که موفق به پرواز در سیاره‌ای دیگر می‌شود، تاریخ‌ساز شد. برنامه‌ی اولیه این بود که اینجنیوتی فقط درطول ۳۰ روز پنج مرتبه از روی سطح مریخ بلند شود؛ اما این هلی‌کوپتر کوچک تمام محدودیت‌ها را شکست و به‌طور مرتب رکوردهایی شگفت‌انگیز در زمینه‌ی تعداد، ارتفاع، سرعت و مسافت پرواز به ثبت رساند.

اینجنیوتی آینده‌ای را به تصویر کشید که در آن ناوگانی از کاوشگرهای سطح‌نورد و هواگرد می‌توانند به‌طور همزمان انواع مختلف چشم‌اندازهای فضایی را به‌طرز بی‌سابقه کاوش کنند. اینجنیوتی سرانجام در واپسین پرواز خود به‌دلیل عملکرد نامناسب سامانه‌ی ناوبری، هنگام فرود دچار شکستگی در پره‌های خود شد و توانایی پرواز را برای همیشه از دست داد. بااین‌حال هلی‌کوپتر مریخی هنوز فعال است و به‌رورزسانی‌های مختلف را برای کنترل ماموریت ارسال می‌کند.

بازگشت کارخانه فضایی

استارتاپ آمریکایی واردا اسپیس اینداستریز درحال برنامه‌ریزی برای تولید محصولاتی عمدتا تخصصی در مدار زمین است که می‌توانند از مزیت ساخته‌شدن در وضعیت سقوط آزاد و گرانش صفر بهره ببرند.

در ژوئن ۲۰۲۳، واردا اسپیس ماموریتی آزمایشی را با اولین نمونه از این «کارخانه‌های فضایی» در قالب یک کپسول فضایی پرتاب کرد. این کپسول پس از تاخیری طولانی، سرانجام در ۲۱ فوریه ۲۰۲۴، به‌همراه یک داروی ساخته‌شده در مدار، به زمین بازگشت. این دستاورد می‌تواند آغازگر عصر جدیدی از تولید محصولات در فضا باشد.

پیاده‌روی فضایی پولاریس دان

در سال ۲۰۲۱، جرد آیزاکمن، میلیاردر و خلبان باتجربه‌ی آمریکایی، فرماندهی اولین ماموریت فضایی کاملا خصوصی جهان به نام «اینسپریشن ۴» را برعهده گرفت. در سپتامبر ۲۰۲۴، او به همراه گروهی دیگر از فضانوردان خصوصی، ماموریت «پولاریس دان» را به مدار زمین انجام داد و رکوردهایی جدید را به ثبت رساند.

خدمه‌ی پولاریس دان با صعود به ارتفاع تقریبا ۱۴۰۰ کیلومتری از سطح زمین، توانستند به دورترین مسافتی سفر کنند که انسان‌ها از زمان پایان ماموریت آپولو ۱۷ به آن رسیده‌اند. سپس در ادامه‌ی ماموریت، آیزاکمن و یکی از اعضای خدمه به نام سارا گیلیس، با خروج از فضاپیمای دراگون حامل خود، اولین پیاده‌روی فضایی خصوصی جهان را انجام دادند.

اولین پرواز موشک ولکان قنطورس

در سال ۲۰۱۴، شرکت ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی (ULA) که سرمایه‌گذاری مشترک بوئینگ و لاکهید مارتین است، ساخت موشکی جدید به نام ولکان قنطورس را‌ آغاز کرد. این موشک سنگین که به‌عنوان جانشین برای پرتابگر کارکشته‌ی اتلس ۵ طراحی و ساخته شده است، سرانجام پس از تاخیرهای متعدد برای اولین‌بار در ۸ ژانویه ۲۰۲۴ از روی سکو برخاست.

دومین پرواز موفق ولکان قنطورس در ماه اکتبر انجام شد و این موشک اکنون تاییدیه‌ی مورد نیاز برای انجام ماموریت‌های امنیت ملی برای نیروی فضایی ایالات متحده در سال ۲۰۲۵ را به‌دست آورده است.

فرود ماه‌نشین اینتوئتیو ماشینز

محموله‌ی اصلی ولکان قنطورس در اولین پرتابش، ماه‌نشین پرگرین از شرکت استروباتیک تکنالوژیز بود که انتظار می‌رفت اولین فضاپیمای خصوصی فرودآمده روی ماه باشد. بااین‌حال، سامانه‌ی پیش‌رانش فضاپیما اندکی از پرتاب از کارافتاد و فضاپیما هرگز توانست از مدار زمین خارج شود.

اما کمتر از یک ماه بعد، ماه‌نشین خصوصی دیگری از شرکت اینتوئتیو ماشینز به نام «اودیسئوس» برفراز موشک فالکون ۹ اسپیس ایکس پرتاب شد. هرچند اودیسئوس با بدشانسی مواجه و روی ماه واژگون شد، کنترل‌کنندگان ماموریت توانستند با آن ارتباط برقرار کنند و تصاویر و داده‌هایی مختلف را از سطح ماه به‌دست آورند. با فرود اودیسئوس، بخش خصوصی برای اولین‌بار فاتح ماه شد.

پرتاب اروپا کلیپر

دانشمندان گمان می‌کنند که اروپا، قمر یخی مشتری آب مایع، ترکیبات آلی و منبع انرژی دارد؛ بدین معنی که از سه عنصر مورد نیاز برای ظهور حیات برخوردار است. به همین دلیل، قمر کوچک غول گازی یکی از جذاب‌ترین مکان‌های منظومه شمسی برای جستجوی حیات فرازمینی محسوب می‌شود.

در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۴، ناسا به‌منظور مطالعه‌ی اروپا از نزدیک، فضاپیمای اروپا کلیپر را پرتاب کرد. این کاوشگر در سال ۲۰۳۰ پس از پیمودن تقریبا ۲٫۹ میلیارد کیلومتر به مقصد خود خواهد رسید و با انجام ۴۹ پرواز از کنار اروپا، به دانشمندان کمک خواهد کرد تا دریابند آیا حیات می‌تواند فراتر از سیاره‌ی ما وجود داشته باشد یا خیر.

آوردن نمونه از سمت پنهان ماه

در سال ۲۰۱۹، چین به اولین کشوری تبدیل شد که در سمت دور ماه (نیم‌کره‌ای که همواره از زمین پنهان است)، فرود می‌آید. در یکم ژوئن ۲۰۲۴، چینی‌ها این موفقیت را با ماه‌نشین چانگ‌ای ۶ تکرار کردند؛ اما این بار، فضاپیمای را به ماژولی مخصوص مجهز کردند تا بتواند نمونه‌های خاک و سنگ جمع‌آوری‌شده از ماه را به مدار ماه پرتاب کند. این نمونه‌ها سپس با انتقال به فضاپیمایی دیگر، به زمین آورده شدند و اولین نگاه به ترکیبات پنهان ماه را به ما ارائه کردند.

پرواز سرنشین‌دار پردردسر فضاپیمای استارلاینر

در سال ۲۰۱۴، ناسا برای ساخت فضاپیماهایی که بتوانند فضانوردان را بین زمین و ایستگاه فضایی بین‌المللی جابه‌جا کنند، قراردادهایی میلیارد دلاری را به دو شرکت بوئینگ و اسپیس ایکس واگذار کرد. کپسول «کرو دراگون» اسپیس ایکس در سال ۲۰۲۰ شروع به حمل‌ونقل منظم فضانوردان کرد؛ اما اولین پرواز سرنشین‌دار کپسول استارلاینر بوئینگ بارها به تاخیر افتاد تا آنکه سرانجام در ۵ ژوئن ۲۰۲۴ انجام شد.

استارلاینر یک روز پس از پرتاب به ایستگاه فضایی بین‌المللی رسید؛ اما درطول مسیر با مشکلات مختلف، ازجمله نقص در عملکرد سامانه‌های رانشگر و نشت هلیوم مواجه شد. پس از تاخیرهای زیاد و تلاش‌های نافرجام برای عیب‌یابی فضاپیما، ناسا درنهایت بدین نتیجه رسید که بازگشت استارلاینر به همراه فضانوردان بیش از حد خطرناک است.

در ماه سپتامبر، استارلاینر سرنشینان خود به نام‌های بوچ ویلمور و سونی ویلیامز را در ایستگاه جا گذاشت و بدون آن‌ها به زمین بازگشت. این دو فضانورد هنوز در مدار زمین به سر می‌برند و قرار است بیش از دو ماه دیگر با کپسول کرو دراگون به زمین بازگردند.

بازیابی خیره‌کننده سوپرهوی با مکازیلا

اسپیس ایکس پس از سال‌ها صرف تلاش برای ساخت استارشیپ، سرانجام موشک غول‌پیکر نسل بعدی خود را برای اولین و دومین‌بار به صورت یکپارچه در سال ۲۰۲۳ به پرواز درآورد. هر دو آن پروازها دراثر بروز مشکلاتی که فعال‌سازی سامانه لغو پرتاب را در پی داشتند، به انفجار موشک ختم شدند.

اسپیس ایکس در سال ۲۰۲۴ چهار مرتبه‌ی دیگر استارشیپ را به پرواز درآورد و درطول هر پرواز توانست سامانه‌ها و قابلیت‌های جدیدی را آزمایش کند. چشمگیرترین پرواز در ۱۳ اکتبر انجام شد؛ زمانی که استارشیپ برای بار پنجم پرواز کرد و سپس مرحله‌ی اول موشک به نام سوپرهوی به‌وسیله‌ی بازوهای مکانیکی برج پرتاب در هوا مهار شد.

ویدئوی بازیابی بوستر سوپرهوی یکی از شگفت‌انگیزترین لحظات را در تاریخ فضانوردی ثبت کرد. با این موفقیت، اسپیس ایکس در مسیر استفاده از استارشیپ برای اعزام خدمه به مریخ، گامی بزرگ برداشت و نشان داد که ساخت موشکی کاملا چندبارمصرف با هزینه‌ی پرتاب بسیار پایین، واقعا امکان‌پذیر است.

نزدیک‌ترین ملاقات کاوشگر پارکر با خورشید

کاوشگر خورشیدی پارکر در سال ۲۰۱۸ پرتاب شد تا با مطالعه‌ی خورشید از فواصل بسیار نزدیک به دانشمندان کمک کند اسرار دیرینه درباره‌ی ستاره‌ی منظومه‌مان را فاش کنند. این کاوشگر در شب کریسمس ۲۰۲۴، در ۲۲امین پرواز گذری خود از کنار خورشید به فاصله‌ی بی‌سابقه‌ی تقریبا ۶٫۱ میلیون کیلومتری از ستاره‌مان رسید. پارکر در این پرواز با رسیدن به سرعت حیرت‌انگیز ۶۹۰هزار کیلومتر بر ساعت، رکورد دست‌نیافتنی دیگری به ثبت رساند.