پس از چهار سال سرانجام علت فروپاشی تلسکوپ معروف آرسیبو کشف شد

یک گزارش جدید به پروتکل‌های نامشخص و چندین اشتباه تاثیرگذار در تخریب رصدخانه آرسیبو، قبل از فروپاشی این تلسکوپ رادیویی نمادین می‌پردازد.

کشف یک تپ‌اختر دوتایی در سال ۱۹۷۴، کشف اولین سیارات فراخورشیدی و قدرتمندترین پیامی که انسان‌ها تاکنون به فضا ارسال کرده‌اند، چه وجه مشترکی دارند؟ همه این اتفاقات در «رصدخانه آرسیبو» واقع در «پورتوریکو» رقم خوردند.

آرسیبو با دیش بازتابنده‌ی کروی خود به قطر ۳۰۵ متر، برای بیش از نیم‌قرن (از زمان ساخت تا سال ۲۰۱۶) عنوان بزرگ‌ترین تلسکوپ رادیویی جهان را دراختیار داشت؛ اما در سال ۲۰۲۰، وقتی کابل‌های پشتیبان سازه روی دیش سقوط کردند، این رصدخانه‌ی شگفت‌انگیز به پایان عمر خود رسید.

مدت کوتاهی پس از تخریب آرسیبو، «بنیاد ملی علوم» (NSF) و «دانشگاه مرکزی فلوریدا» تحقیقاتی را درباره علل اصلی فروپاشی آغاز کردند و اکنون پس از نزدیک به چهار سال تحقیق، کمیته‌ای که مأمور یافتن توضیح بود، سرانجام گزارش رسمی خود را منتشر کرد.

کمیته‌ی تحقیق در گزارش می‌نویسد: «پس از تحلیل داده‌ها و تحقیقات جامع و دقیقی که توسط دانشگاه مرکزی فلوریدا و بنیاد ملی علوم انجام شد، توافق نظر کمیته این است که علت اصلی فروپاشی آرسیبو، خزش بی‌سابقه و تسریع‌شده‌ی فلز روی در طولانی‌مدت بود که به خرابی سوکت‌های اسپلتر کابل‌های تلسکوپ منجر شد.»

گزارش‌های مربوط به جزئیات چگونگی شکست ساختاری تلسکوپ، بیان می‌کنند که فروپاشی سازه احتمالاً از سال ۲۰۱۷ با وقوع «توفند ماریا» آغاز شد. این توفند تلسکوپ آرسیبو را مجبور به تحمل بادهایی با سرعت بین ۱۰۵ تا ۱۱۸ مایل در ساعت کرد. بادها کابل‌های تلسکوپ آرسیبو را تحت بالاترین فشار ساختاری قرار دادند که از زمان افتتاح آن در سال ۱۹۶۳ تحمل کرده بود.

طبق گزارش، پس از توفند بازرسی‌هایی انجام شد، اما هیچ آسیب قابل توجهی که به یکپارچگی ساختاری تلسکوپ آسیب برساند، شناسایی نشد. هرچند قرار بود برخی تعمیرات صورت گیرد، انجام آن‌ها برای سال‌ها به تأخیر افتاد و همان‌طور که تحقیقات بیان می‌کند، هدف تعمیرات اجزای تلسکوپ و جایگزینی یکی از کابل‌های اصلی بود که در نهایت هرگز خراب نشد. بنابراین تعمیرات حتی اگر به تأخیر هم نمی‌افتاد، نمی‌توانست از فروپاشی نهایی دیش بازتابنده رصدخانه جلوگیری کند.

سرانجام، خرابی یک کابل کمکی و یک کابل اصلی در اوت و سپتامبر ۲۰۲۰ موجب شد که NSF تصمیم بگیرد از طریق تخریب کنترل‌شده، پایان تلسکوپ را رقم بزند. کابل‌های پشتیبانی بیشتری در تاریخ یکم دسامبر ۲۰۲۰ شکستند و باعث سقوط سکوی ابزار به درون دیش شدند. خوشبختانه هیچ‌کس بر اثر خرابی کابل‌ها آسیب ندید.

گزارش ادامه داد که چگونه خرابی‌های پنهان سیم‌های خارجی به فروپاشی منجر شد، که دلیل اصلی آن، خزش روی در سوکت‌های کابل تلسکوپ بود. متأسفانه، این مشکل در بازرسی‌های پس از توفند ماریا شناسایی نشد و مهندسان کاهش عملکرد این مکانیزم‌ها را به‌عنوان منبعی برای فروپاشی احتمالی در آینده نمی‌دیدند.

با وجود اینکه روزهای اکتشافات آرسیبو به پایان رسیده، رصدخانه قرار است به یک مرکز آموزشی تبدیل شود. دانشمندان امیدوارند رصدخانه‌ی تعطیل‌شده بتواند به نسل بعدی ستاره‌شناسان الهام ببخشد تا کشفیاتی را انجام دهند که یادآور اکتشافات دوران فعالیت آرسیبو هستند.

به قلم : سرکار خانم صبا سلوکی

منبع : زومیت